Οικιακή Κομποστοποίηση

1.1.1     Οικιακή Κομποστοποίηση

Η οικιακή κομποστοποίηση αποτελεί καλή, αποτελεσματική και σύγχρονη πρακτική στην επεξεργασία των βιοαποβλήτων.

Σύμφωνα με τον Haug (1993) «κομποστοποίηση (composting) ονομάζουμε την αερόβια βιολογική αποδόμηση (σταθεροποίηση) οργανικών υπολειμμάτων και αποβλήτων, κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες, που επιτρέπουν την ανάπτυξη θερμόφιλων θερμοκρασιών ως αποτέλεσμα της βιολογικά παραγόμενης θερμότητας για την παραγωγή ενός προϊόντος που είναι σταθερό, ελεύθερο από παθογόνους μικροοργανισμούς και μπορεί να αξιοποιηθεί ευεργετικά στο έδαφος». Η κομποστοποίηση είναι μία καθαρά βιολογική διαδικασία στην οποία η παρέμβαση του ανθρώπου επιταχύνει τις διαδικασίες και μεγιστοποιεί τα αποτελέσματα της. (Haug, 1993).

Διακρίνονται τέσσερα είδη οικιακών κομποστοποιητών: 1.μπαλκονιού, 2. κουζίνας, 3. κήπου, 4. για όλους τους χώρους. Θεωρητικά όλα τα οργανικά υλικά των νοικοκυριών είναι κατάλληλα προς κομποστοποίηση. Ωστόσο, χρειάζεται η κατάλληλη αναλογία από υλικά πλούσια σε άνθρακα (αυτά που είναι καφέ χρώματος) και αζώτου (πράσινα υλικά), θερμοκρασίας και υγρασίας. Ιδανική αναλογία του μίγματος είναι τρία (3) μέρη υλικών πλούσιων σε άνθρακα με ένα (1) μέρος υλικών πλούσιων σε άζωτο.

Με τη μέθοδο αυτή, εκτρέπονται σημαντικές ποσότητες των αποβλήτων που οδηγούνταν σε Υγειονομική Ταφή, με αποτέλεσμα να μειώνεται η παράγωγη στραγγισμάτων και οι εκπομπές CO_2, αυξάνοντας τον χρόνο ζωής του χώρου υγειονομικής ταφής.

Οι δήμοι εξοικονομούν χρήματα με τη μείωση του κόστους συλλογής μεταφοράς καθώς μεταφέρουν λιγότερα κυβικά αποβλήτων. Το οικιακό κομπόστ είναι υψηλής ποιότητας γιατί είναι συνήθως απαλλαγμένο από την παρουσία βαρέων μετάλλων.

Παράλληλα η ολοκλήρωση του κύκλου παραγωγής και χρησιμοποίησης του αποβλήτου εντός του νοικοκυριού, εισάγει μια νέα φιλοσοφία στη διαχείριση των ΑΣΑ. Την κυκλική διαχείριση των αποβλήτων εντός του νοικοκυριού.

Η οικιακή κομποστοποίηση είναι μια εθελοντική προσέγγιση της διαχείρισης των ΑΣΑ και η αποτελεσματικότητα της κρίνεται από την προθυμία την νοικοκυριών να συμμετέχουν ενεργά στην μείωση και αξιοποίηση των αποβλήτων που παράγουν. (ΕΠΠΕΡΑΑ, 2012).

1.1.1.1   Σχεδιασμός προγράμματος οικιακής κομποστοποίησης σε επίπεδο Δήμου.

Η εφαρμογή δημοτικών προγραμμάτων οικιακής κομποστοποίησης είναι σημαντικό μέρος του σχεδιασμού ενός ολοκληρωμένου προγράμματος διαχείρισης ΑΣΑ σύμφωνα με τα προτεινόμενα στο ΕΣΔΑ. Η υλοποίηση τους απαιτεί σοβαρή προετοιμασία και μελέτη των ιδιαιτεροτήτων της περιοχής παρέμβασης και της οικονομικής βιωσιμότητας του προγράμματος.

Γι αυτό συνίσταται να ακολουθούνται τα βήματα:

Βήμα 1^ο. Ακριβής εκτίμηση των διαθέσιμων και κατάλληλων ποσοτήτων προς οικιακή κομποστοποίηση.

Βήμα 2^ο. Καταγραφή ξεκάθαρων στόχων που επιδιώκουμε μέσω των προγραμμάτων οικιακής κομποστοποίησης.

Βήμα 3^ο. Επιλογή των κατάλληλων περιοχών και πληθυσμιακών ομάδων παρέμβασης.

Βήμα 4^ο. Εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών.

Βήμα 5^ο. Επιλογή των κατάλληλων κάδων και διανομή τους στα νοικοκυριά.

Βήμα 6^ο. Παρακολούθηση και υποστήριξη της πορείας του προγράμματος.

Πηγή: (ΕΠΠΕΡΑΑ, 2012).

1.1.1.2       Εκτίμηση Κόστους Οικιακής Κομποστοποίησης

Από το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Κλιματικής Αλλαγής, έχει μελετηθεί το κόστος εφαρμογής προγράμματος οικιακής κομποστοποίησης για μικρό Δήμο με πληθυσμό 20.000 κατοίκων και με ορίζοντα εφαρμογής τα πέντε (5) έτη.

Δεχόμαστε τις ακόλουθες παραδοχές:

·         Η ποσότητα αποβλήτων τροφών και τροφίμων που οδηγούνται προς οικιακή κομποστοποίηση είναι 0,2 kg/κάτοικο/ ημέρα και 3 kg/m² αποβλήτων κήπου, άρα δεν οδηγούνται στους δημοτικούς κάδους.

·         Ο τόνος αποβλήτων που συλλέγεται και μεταφέρεται από τις δημοτικές υπηρεσίες καθαριότητας, κοστίζει 25€/tn.

·         Το κόστος προσωπικού για την προώθηση της κομποστοποίησης ανέρχεται σε 4.000 €/έτος και απαιτούνται τέσσερα άτομα μερικής απασχόλησης.

·         Το έντυπο υλικό ενημέρωσης που απαιτείται κοστολογείται σε 3 €/οικογένεια.

·         Το κόστος των κάδων θα καλυφθεί όλο από το Δήμο.

·         Διατίθενται κάδοι οικιακής κομποστοποίησης στο 20% των νοικοκυριών.

Πηγή: (ΕΠΠΕΡΑΑ, 2012).

Η εκτίμηση του κόστους οικιακής κομποστοποίησης για την εφαρμογή της σε μικρή πόλη παρουσιάζεται στον Πίνακα 6-7.

Παράμετρος	Τιμή
Σύνολο κατοίκων	20.000
Αρ. ατόμων ανά οικογένεια	2,86
Αρ. οικογενειών	7.000
Αριθμός απαιτούμενων κάδων	1.423
Κόστος ανά κάδο	50€
Κόστος για υλικό πληροφόρησης	3€/οικογένεια
Κόστος προσωπικού	4.000€
Κόστος 2 εκδηλώσεων	3.000€
Κιλά τροφίμων προς κομπόστ	0,2κιλά/ κάτοικο
Κιλά αποβλήτων κήπου	3kg/m2
Κόστος διάθεσης	25€/tn
Συνολικό κόστος προγράμματος	9€ / οικογένεια

Πίνακας 6‑7. Εκτίμηση κόστους οικιακής κομποστοποίησης σε ένα δήμο 20.000 κατοίκων. (Πηγή: (ΕΠΠΕΡΑΑ, 2012)). 

1.1.1     Συστήματα Διαλογής στην Πηγή Βιοαποβλήτων

Η ανάπτυξη προγραμμάτων ΔσΠ για τα Βιοαπόβλητα αποτελεί σημαντικό τμήμα στη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων από πλευράς δήμων και προβλέπεται στον σχεδιασμό του Νέου ΕΣΔΑ.

Τα προγράμματα ΔσΠ βιοαποβλήτων ταξινομούνται ανάλογα με τη διάρκεια εφαρμογής τους σε δύο κατηγορίες:

1.      Συστηματικά προγράμματα ΔσΠ βιοαποβλήτων. Είναι αυτά που η λειτουργία τους είναι σταθερή όλο το χρόνο, απασχολούν μόνιμο προσωπικό εξοπλισμένο με τα απαραίτητα μηχανήματα και προϋποθέτουν τη διαρκή ενημέρωση των πολιτών.

2.      Περιοδικά προγράμματα ΔσΠ βιοαποβλήτων. Έχουν εποχιακή διάρκεια και αφορούν κάποιο απόβλητο που παρουσιάζει εποχιακή αιχμή εμφάνισης.

Ως προς την επιλογή του συστήματος συλλογής τα διακρίνουμε σε πρόγραμμα συλλογής αποβλήτων τροφών (food waste) και πρόγραμμα συλλογής αποβλήτων κήπου και πάρκων (garden waste). Η χωριστή συλλογή των βιοαποβλήτων τροφών από τα απόβλητα των κήπων συμβάλει στην αύξηση του ποσοστού εκτροπής αποβλήτων τροφών ενώ παράλληλα βελτιστοποιεί το logistics της συλλογής.

1.1.1.1   Βήματα εφαρμογής σχεδιασμού συστημάτων ΔσΠ σε επίπεδο Δήμων.

Καταρχάς για την εφαρμογή και τον σχεδιασμό ενός συστήματος συλλογής ΒΑ, αναγκαία προϋπόθεση αποτελεί ο διαχωρισμός από τους κατοίκους των αποβλήτων τροφών, τροφίμων και κήπων από τα υπόλοιπα απόβλητα που παράγονται στο σπίτι.

Στη συνέχεια τα βήματα που θα πρέπει να ακολουθηθούν είναι:

Βήμα 1^ο. Συγκέντρωση στοιχείων παραγωγής και ρυθμού εξέλιξης των ΒΑ.

Βήμα 2^ο. Εκτίμηση της διαθέσιμης ποσότητας ΒΑ προς διαχείριση.

Βήμα 3^ο. Προσδιορισμός επιδιωκόμενων στόχων.

Βήμα 4^ο. Εφαρμογή προγραμμάτων ανά τομέα παραγωγής.

Βήμα 5^ο. Επιλογή των κατάλληλων κάδων και οχημάτων συλλογής.

Βήμα 6^ο. Σχεδιασμός διαδρομών και συχνότητας συλλογής.

Βήμα 7^ο. Εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών.

Βήμα 8. Παρακολούθηση και υποστήριξη της πορείας του προγράμματος.

1.1.1.2   Εκτίμηση κόστους υλοποίησης προγραμμάτων ΔσΠ Βιοαποβλήτων.

Το κόστος υλοποίησης ενός προγράμματος Διαλογής στην Πηγή (ΔσΠ) βιοαποβλήτων περιλαμβάνει την αγορά και συντήρηση μηχανολογικού εξοπλισμού, την προμήθεια νέων οχημάτων, την προμήθεια κάδων, την αμοιβή του επιπλέον προσωπικού που θα είναι επιφορτισμένο με το πρόγραμμα, την επικοινωνιακή προβολή του προγράμματος και τα έξοδα παρακολούθησης της εξέλιξής του.

Στον Πίνακα 6-8 που ακολουθεί παρουσιάζεται εκτίμηση κόστους υλοποίησης συστημάτων ΔσΠ αποβλήτων τροφών & τροφίμων στην Ισπανία. (Euromania,ARC Catalan Waste Agency, 2007).

Χαρακτηριστικά συστήματος	Κόστος υλοποίησης
Προμήθεια κάδων 10 lt	1 €/κάτοικο
Σάκοι κομποστοποίησης	0,82 €/κάτοικο(30 ΤΜΧ)
Ενημερωτική εκστρατεία	1,5 €/κάτοικο
Οχήματα Συλλογής	80.000 €/όχημα
ΔσΠ & κομποστοποίηση	35-75 €/τόνο
ΔσΠ βιοαποβλήτων & αναερόβια επεξεργασία	80-125 €/τόνο
Σύγκριση με διάθεση σε ΧΥΤΑ & καύση	Κόστος, €/τόνο
Κόστος διάθεσης σε ΧΥΤΑ σύμμεικτων	55
Κόστος καύσης σύμμεικτων	90

Πίνακας 6‑8. Εκτίμηση κόστους υλοποίησης συστημάτων ΔσΠ αποβλήτων τροφών & τροφίμων. (Πηγή: (ΕΠΠΕΡΑΑ, 2012)).